Prof. Mariusz Jaskólski otrzymał Max Perutz Prize 2024 – najważniejszą europejską nagrodę krystalograficzną, przyznaną przez Europejskie Towarzystwo Krystalograficzne – poinformował Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Prof. Jaskólski jest 13. laureatem nagrody, a zarazem pierwszym Polakiem wyróżnionym w ten sposób.
Ten światowej sławy uczony został uhonorowany za całokształt zaangażowania w badania krystalograficzne makrocząsteczek istotnych z medycznego punktu widzenia. Jak bowiem przypomniał UAM, do osiągnięć badacza należy współodkrycie pierwszego białka retrowirusowego, które przyczyniło się do pomyślnego opracowania skutecznych leków przeciw AIDS.
Ponadto prof. Jaskólski wniósł znaczący wkład w metodologię ultrawysokiej rozdzielczości i modulację nadbudowy w krystalografii białek, biologię strukturalną regulacji hormonów roślinnych, a ostatnio w badania strukturalne enzymów pod kątem potencjalnych zastosowań jako leków przeciwbiałaczkowych.
Prof. Mariusz Jaskólski pracuje w Zakładzie Krystalografii na Wydziale Chemii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (swojej Alma Mater).
Krystalografia to dział nauki zajmujący się opisem, klasyfikacją i badaniem struktury kryształów. Jak przed laty tłumaczył PAP prof. Jaskólski, stanowi ona pogranicze nauk przyrodniczych – od fizyki po biologię i medycynę, z dużą dozą matematyki.
W latach 80. ubiegłego wieku badacz wyjechał do Stanów Zjednoczonych, aby rozpocząć pracę w nowym laboratorium krystalograficznym, które w amerykańskim Narodowym Instytucie Raka (National Cancer Institute) zakładał dr Alexander Wlodawer. To właśnie ich wspólne badania doprowadziły do ustalenia pierwszej struktury białka retrowirusa HIV, dzięki czemu niebawem wprowadzono pierwszy racjonalnie zaprojektowany lek przeciwko AIDS.
Za swoje osiągnięcia prof. Mariusz Jaskólski był wielokrotnie nagradzany – m.in. wraz z dr. Alexandrem Wlodawerem zostali laureatami pierwszej edycji Amerykańsko-Polskiej Nagrody Naukowej, przyznawanej wspólnie przez Fundację na rzecz Nauki Polskiej (FNP) oraz American Association for the Advancement of Science (AAAS).
Przez całą swoją karierę prof. Jaskólski był aktywnie zaangażowany w działalność różnych komitetów i organizacji naukowych, m.in. w latach 2003-2006 był wiceprezesem Europejskiego Stowarzyszenia Krystalograficznego – przypomniała ta organizacja.
Patron nagrody Max F. Perutz (1914-2002) był brytyjskim biochemikiem i krystalografem pochodzenia austriackiego, laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie chemii (1962) za ustalenie struktury przestrzennej hemoglobiny.(PAP)