Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego przejęło nadzór nad Narodowym Centrum Badań i Rozwoju. Dziś weszła w życie ustawa w tej sprawie. O perspektywie rozwoju instytucji mówili podczas konferencji prasowej minister Dariusz Wieczorek oraz wiceminister Marek Gzik.
Nowy dyrektor NCBR
Pierwszą decyzją ministra było odwołanie dotychczasowego dyrektora Narodowego Centrum Badań i Rozwoju i powołanie nowego. Szef MNiSW Dariusz Wieczorek powołał na to stanowisko prof. Jerzego Małachowskiego, dziekana Wydziału Inżynierii Mechanicznej Wojskowej Akademii Technicznej.
Prof. dr hab. inż. Jerzy Małachowski specjalizuje się w takich dziedzinach, jak metody komputerowe mechaniki, inżynieria biomedyczna, inżynieria obliczeniowa. Był uczestnikiem – jako kierownik lub wykonawca – licznych projektów krajowych i międzynarodowych ukierunkowanych na rozwój i wdrożenia. Jest autorem lub współautorem ok. 600 publikacji. Jest także współtwórcą licznych wdrożeń wyników badań o charakterze przemysłowym oraz zgłoszeń patentowych.
– Dziękuję za zaufanie. Kierowanie taką instytucją to duża odpowiedzialność. Obiecuję poddać analizie wszystkie procesy, które aktualnie biegną pod takim kątem, aby NCBR miało na uwadze przede wszystkim naukę, podmioty naukowe, instytuty, uczelnie, aby brały one udział w rozwoju i wdrażaniu nowych technologii. Środki, które służą rozwojowi kapitału ludzkiego, mają służyć także rozwojowi gospodarczemu Polski – mówił prof. Jerzy Małachowski.
Współpraca nauki i biznesu
Głównym zadaniem NCBR jest wspieranie nauki i biznesu, przy jednoczesnym zacieśnianiu współpracy pomiędzy tymi dwoma obszarami. Szef resortu nauki mówił podczas spotkania m.in. o konieczności wzmocnienia potencjału centrum oraz jak najlepszym wykorzystaniu instytucji do rozwoju polskiej nauki i gospodarki.
– Dzisiaj weszła w życie ustawa, która przywraca Ministerstwu Nauki i Szkolnictwa Wyższego nadzór i kontrolę nad Narodowym Centrum Badań i Rozwoju. To nas bardzo cieszy, bo NCBR to instrument, który ma łączyć polską naukę z polskim przemysłem. Ma wdrażać również efekty pracy polskich naukowców, instytutów i wyższych uczelni. Jest to dla nas bardzo ważna instytucja, również ze względu na rozwój gospodarczy Polski.
Minister nauki wspomniał także o podjęciu działań zmierzających do odbudowania i przywrócenia znaczenia NCBR. – Nad tą instytucją ciążą poważne zarzuty. Zdajemy sobie sprawę, że instytucja będzie wymagała pełnej reorganizacji oraz przywrócenia wiarygodności i uczciwości – dodał minister Dariusz Wieczorek.
NCBR dla rozwoju Polski
O znaczeniu NCBR dla polskiej nauki mówił również wiceminister nauki Marek Gzik. Zapewnił także o ministerialnym wsparciu dla działań instytucji. – Narodowe Centrum Badań i Rozwoju to ważna instytucja dla realizacji polityki naukowej państwa. Musimy przywrócić zarówno jej rangę, jak i prestiż. W ostatnich latach nastąpił odpływ merytorycznych ekspertów. Przypuszczalnie ucierpiała też na tym merytoryka. Wydatkujemy znaczne środki finansowe. Zależy nam na tym, by trafiały one na realizację projektów, które będą impulsem rozwoju naszej gospodarki i rozwoju naszego kraju.
Najważniejsze zmiany ustawowe
W okresie od 1 sierpnia 2022 roku do 6 marca 2024 roku nadzór nad Narodowym Centrum Badań i Rozwoju sprawował minister właściwy do spraw rozwoju regionalnego. Po półtorarocznej przerwie centrum powróciło pod nadzór Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Nastąpiło to w efekcie wejścia w życie Ustawy z dnia 26 stycznia 2024 o zmianie ustawy o NCBR oraz ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce.
Ustawa wprowadza m.in. następujące zmiany:
- Powoływanie przez NCBR spółek prawa handlowego i uczestniczenia w takich spółkach w celu realizacji zadań ustawowych będzie wymagało uprzedniej zgody ministra.
- Inwestycje związane z obsługą realizacji zadań przez NCBR oraz bieżąca działalność centrum będą finansowane przez ministra ds. nauki i szkolnictwa wyższego.
- Minister do spraw rozwoju regionalnego zachowa prawo do wskazywania członka Rady Narodowego Centrum Badań i Rozwoju. Inne prawa i obowiązki zostaną przeniesione na ministra właściwego ds. nauki i szkolnictwa wyższego.
- Dyrektor NCBiR oraz członek Komitetu Sterującego do spraw badań naukowych i prac rozwojowych w obszarze bezpieczeństwa i obronności państwa będą pełnili swoje funkcje do końca kadencji, jeżeli w terminie dwóch miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy nie zostaną odwołani przez ministra właściwego ds. nauki i szkolnictwa wyższego.
- Pracownicy urzędu obsługującego NCBR staną się na mocy ustawy pracownikami urzędu obsługującego ministra nauki i szkolnictwa wyższego.
Narodowe Centrum Badań i Rozwoju
NCBR zostało powołane w 2007 r. jako jednostka realizująca zadania z zakresu polityki naukowej, naukowo-technicznej i innowacyjnej państwa. W momencie powstania było pierwszą jednostką tego typu, stworzoną jako przestrzeń dialogu między środowiskiem nauki i biznesu.
Obecnie jest to największy ośrodek finansujący rozwój prac badawczo-rozwojowych w Europie Środkowo-Wschodniej.
Głównym celem działalności NCBR jest wspieranie konkurencyjności polskiej gospodarki, dzięki wdrażaniu na rynku komercyjnym wyników badań naukowych. Centrum dba o to, żeby owoce pracy naukowców realnie wzmacniały innowacyjność gospodarki.
Od początku działalności instytucja przeznaczyła ponad 50 mld zł na badania, które codziennie przyczyniają się do poprawy jakości życia milionów Polaków.