Autor: Piotr Zieliński

Biogerontolog i biolog nowotworów prof. Krzysztof Książek został tegorocznym laureatem Nagrody Naukowej Samorządu Województwa Wielkopolskiego. Nagroda poświęcona jest wybitnym naukowcom z regionu.

Nagroda Naukowa Samorządu Województwa Wielkopolskiego jest przyznawana co roku. Pozwala uhonorować osiągnięcia z ostatnich pięciu lat. Wręcza się ją osobom ze świata nauki związanym z Wielkopolską lub prowadzącym badania dotyczące naszego regionu. W tym roku kapituła konkursu rozpatrzyła 23 wnioski.

Tegoroczną Nagrodę – w wysokości 25 tys. zł – przyznano Krzysztofowi Książkowi, prof. dr. hab. Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, pełniącemu funkcję Kierownika Zakładu Patofizjologii Starzenia i Chorób Cywilizacyjnych.

Jak podkreślono we wtorek podczas uroczystości wręczenia nagrody, prof. Książek jest wybitnym biogerontologiem i biologiem nowotworów. Specjalizuje się w badaniach nad związkiem procesu starzenia komórkowego z rozwojem przerzutów raka jajnika. Kieruje również zespołem prowadzącym unikatowe w skali międzynarodowej badania wzajemnych interakcji pomiędzy procesem starzenia komórkowego a progresją nowotworu jajnika.

„Bardzo dziękuję za przyznanie nagrody i tę uroczystość, za docenienie mojej pracy naukowej z ostatnich pięciu lat, a tak naprawdę z ostatniego ćwierćwiecza. W nauce tak prestiżowe nagrody trafiają często do liderów zespołów czy szefów, ale żaden z nich nie otrzymałby jej, gdyby nie jego zespół. Za moim i naszym sukcesem stoją tak naprawdę pacjenci, którzy zdecydowali się na pobranie materiału genetycznego, wierząc, że dają cząstkę siebie na rozwiązanie innych problemów w przyszłości. To osoby, którym należą się największe oklaski” – podkreślił po odebraniu nagrody prof. Krzysztof Książek.

„Jako samorząd staramy się od ponad 25 lat współpracować z uczelniami i pomagać im, będąc dysponentem funduszy europejskich. Ta współpraca wiele dla nas znaczy, ponieważ w ostatnim ćwierćwieczu mogliśmy na państwa liczyć, tworząc strategie rozwojowe dla województwa czy merytoryczne programy rozwiązujące problemy regionu” – powiedział podczas uroczystości marszałek województwa wielkopolskiego Marek Woźniak.

„W naszej działalności obecne jest także od lat nagradzanie wybitnych, młodych ludzi. W którymś momencie istnienia samorządu pojawiła się refleksja, aby przyznawać nagrody naukowe Samorządu Województwa Wielkopolskiego. To był trafiony pomysł” – zaznaczył marszałek.

Profesor Krzysztof Książek, biogerontolog i biolog nowotworów, jest czwartym laureatem Nagrody Naukowej Samorządu Województwa Wielkopolskiego. Po raz pierwszy została ona przyznana w 2021 roku. Jej laureatami zostali dotychczas: dr hab. Piotr Rzymski, prof. Hieronim Jakubowski oraz prof. Teofil Jesionowski.

Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego w Poznaniu podał, że wysokość nagrody wynosi maksymalnie 25 tys. zł w przypadku laureata indywidualnego, 30 tys. zł w przypadku zespołu dwuosobowego i 40 tys. zł w przypadku zespołu naukowców. W danym roku przyznawana jest jedna nagroda.

Wnioski o nagrodę składać mogą radni m.in. Sejmiku Województwa Wielkopolskiego oraz rektorzy szkół wyższych. W kapitule konkursu zasiadają przedstawiciele wielkopolskich uczelni publicznych i samorządu województwa. (PAP)

Proces zdobywania prestiżowego grantu ERC Synergy jest mieszanką pozytywnych emocji i dużej frustracji – powiedział PAP prof. Adam Izdebski, historyk i ekolog z „Artes Liberales” UW. Jako drugi w historii polski naukowiec został liderem międzynarodowego zespołu w ramach ERC Synergy.

ERC Synergy to największe pod względem finansowym granty przyznawane przez Europejską Radę ds. Badań Naukowych (ERC). Na ich realizację międzynarodowy zespół naukowców dostaje 10 mln euro.

Polska czekała cztery lata, by któryś z naukowców afiliowanych przy krajowej instytucji naukowej zdobył grant ERC Synergy. Choć prof. Adamowi Izdebskiemu pomogła publikacja w „Nature Ecology and Evolution” w 2022 r., bo była podłożem do rozpisania ciekawego pomysłu wpisującego się w ramy prestiżowego ERC Synergy, musiał on składać wniosek trzy razy.

Podczas pandemii Covid-19 zespołowi prof. Izdebskiego udało się udowodnić na podstawie dostępnych, ale rozproszonych wyników badań naukowych, że śmiertelność spowodowana dżumą w Europie w połowie XIV w. nie była tak powszechna i tak duża, jak wcześniej sądzono. Rezultatem tego ustalenia była publikacja w „Nature Ecology and Evolution”, która wzbudziła zainteresowanie nie tylko kolegów po fachu, ale zyskała też rozgłos m.in. dzięki artykułowi w „The New York Times”.

Po tym sukcesie prof. Izdebski wraz z piątką znajomych naukowców stwierdził, że może poszerzyć zakres badań dotyczący pandemii nawiedzających Europę w średniowieczu i nowożytności. Cała grupa napisała wspólnie pierwszą wersję propozycji grantowej zgodnej z wytycznymi ERC. Wniosek zakwalifikował się do drugiego etapu, ale nie otrzymał finansowania.

„Dostaliśmy jednak bardzo wartościowe recenzje. Bardzo ważny był ten etap między pierwszym a poprawionym wnioskiem. To był etap, który nas bardzo połączył, bo wspólnie pracowaliśmy nad wprowadzeniem poprawek. Jednak, kiedy złożyliśmy dokumenty drugi raz, nie przeszliśmy nawet pierwszego etapu. To było szalenie frustrujące, bo wiedzieliśmy, że to był znacznie lepszy wniosek od jego pierwotnej wersji” – powiedział Izdebski. Dodał jednak, że w ERC z roku na rok zmienia się panel ekspertów, a skład połowy panelu powtarza się co dwa lata.

„Czyli ludzie, którzy widzieli nasz projekt rok później, to były już zupełnie inne osoby i pomimo że wniosek był już dużo lepiej przygotowany, to im właśnie zupełnie się nie spodobał. I nawet nie przekazali go do zewnętrznych recenzji” – wyjaśnił Izdebski.

Przez dwa lata naukowcy konkurowali też z innymi zespołami, które składały granty tematycznie bardzo do siebie podobne. „Więc to wszystko mocno zależy też od czynników, nad którymi nie ma się żadnej kontroli” – przyznał Izdebski.

Projekt grantu, który ostatecznie zdobył finansowanie współtworzy czterech liderów i 10 międzynarodowych instytucji naukowych. Izdebski pytany przez PAP, jaką strategię przyjmują naukowcy, by połączyć siły w wymiarze globalnym, podkreśla dużą wagę przyjaźni.

„Ludzie z siedmiu na 10 instytucji współtworzących projekt, to ci, z którymi mój zespół współpracuje od bardzo wielu lat. Mieliśmy wcześniej wspólne projekty i publikacje w czasopismach naukowych. Troje z czterech liderów miało pierwszą wspólną publikację już 10 lat temu” – wyliczył Izdebski.

Na realizację projektu, który potrwa sześć lat, zespół pod kierunkiem prof. Izdebskiego otrzymał prawie 10 mln euro dofinansowania. W projekcie o nazwie EUROpest: „Zrozumieć na nowo rolę pandemii w przedprzemysłowej Europie (1300–1800 CE): historia, nauki przyrodnicze i uczenie maszynowe” bierze udział 10 ośrodków badawczych z Europy i Stanów Zjednoczonych. Koordynatorem konsorcjum jest Uniwersytet Warszawski.

Poza Uniwersytetem Warszawskim czołowymi instytucjami w projekcie są: Uniwersytet w Giessen w zachodnich Niemczech, Georgetown University w Waszyngtonie oraz Instytut Maxa Plancka Antropologii Ewolucyjnej w Lipsku w Niemczech.

„Mówiąc o epidemii, mamy na myśli wydarzenie, które obejmuje cały region. W naszym projekcie ograniczymy się do 11 regionów w Europie i 56 różnych epidemii” – powiedział Izdebski.

Naukowcy będą chcieli ustalić co działo się na danym obszarze już na 10 lat przed pojawieniem się epidemii.

„Chcemy poznać kontekst, w którym pojawił się wirus. Sprawdzimy, czy dziesięć lat wcześniej na tym terenie była wojna, krach gospodarczy, głód, ekstrema klimatyczne itd. Będzie nas interesowało jak zmieniała się liczba ludności, jak zmieniała się szata roślinna i krajobraz. Chcemy zobaczyć czy w danym okresie mieliśmy do czynienia z tylko jednym rodzajem patogenu, czy np. równolegle ludzie zarażali się dżumą, ospą i salmonellą” – stwierdził Izdebski.

Po zebraniu najważniejszych informacji naukowcy będą chcieli użyć narzędzi analitycznych, włączając również uczenie maszynowe. Chodzi o to, że algorytmy radzą sobie z dużą ilością danych lepiej niż ludzki mózg i wykrywają złożone połączenia, o których naukowiec wcześniej nawet by nie pomyślał. Izdebski, który łączy w pracy naukowej historię środowiskową i ekologię człowieka, wie, że ewolucja tak ukształtowała Homo sapiens, by szukał jednej przyczyny zdarzenia. W rzeczywistości jednak przyczynowość jest rozproszona.

„Może się okazać, że bardzo istotnym czynnikiem w rozwoju epidemii był splot konkretnych czynników: pory roku, faktu, że wcześniej na tym terenie występował głód, a ludzie nosili na sobie ciuchy z wełny, w których często namnażały się pasożyty, takie jak wszy czy pchły” – powiedział Izdebski. I dodał, że wszystkie informacje uzyskane dzięki pracy sztucznej inteligencji będą weryfikowane przez naukowców, aby być pewnym istnienia rzeczywistego mechanizmu przyczynowego stojącego za wykrytym przez algorytm splotem czynników.

Odnosząc się do pandemii Covid-19, Izdebski powiedział: „Nasza praca dostarczy odpowiedzi, które po omacku odkrywaliśmy na żywym organizmie podczas pandemii Covid-19, czyli dlaczego Włosi zarażali się dużo szybciej niż inni Europejczycy, albo dlaczego lockdown w jednym kraju zadziałał lepiej a w innym gorzej”.

Stwierdził też, że stworzone przez naukowców modele mogą być inspiracją do budowania strategii przygotowujących na przyszłe epidemie. „Nasze badania dostarczą informacji o tym, jak w sytuacjach kryzysowych zachowują się całe społeczeństwa” – powiedział Izdebski. (PAP)

Nauka w Polsce, Urszula Kaczorowska

Czterej uczeni: dr hab. Sebastian Glatt, prof. Janusz Lewiński, prof. Krzysztof Sacha i prof. Marcin Wodziński odebrali w środę w Warszawie Nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej. Wyróżnienia przyznano po raz 33.

Nagroda jest przyznawana w czterech kategoriach za szczególne osiągnięcia i odkrycia naukowe, które przesuwają granice poznania i otwierają nowe perspektywy poznawcze, wnoszą wybitny wkład w postęp cywilizacyjny i kulturowy naszego kraju. Wartość każdej z nagród wynosi 250 tys. zł.

Gala wręczenia nagród odbyła się na Zamku Królewskim.

W obszarze nauk o życiu i o Ziemi nagrodę otrzymałdr hab. Sebastian Glatt z Małopolskiego Centrum Biotechnologii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Doceniono go za ustalenie struktury i funkcji kompleksu Elongator wpływającego na poprawność biosyntezy białka.

Mutacje tego białkowego kompleksu występujące u ludzi są powiązane z różnymi chorobami neurorozwojowymi i neurodegeneracyjnymi (jak np. ataksja), a także z nowotworami (np. rakiem piersi). To czyni kompleks Elongator bardzo interesującym celem dla nowatorskich leków.

„To, że osiągasz sukces w nauce, nie znaczy, że jesteś lepszy od innych, że wygrywasz w konkurencji z innymi. To oznacza, że rozwijasz naukę i badania. W nauce chodzi o rozwój i dobro przyszłości. (…) Wierzcie w ten sukces” – powiedział podczas gali laureat, zwracając się do polskich naukowców.

Prof. dr hab. inż. Janusz Lewiński z Wydziału Chemicznego Politechniki Warszawskiej i Instytutu Chemii Fizycznej PAN otrzymał nagrodę w obszarze nauk chemicznych i o materiałach za opracowanie mechanochemicznych metod syntezy perowskitów poprawiających ich właściwości fotowoltaiczne.

Nowa, mechanochemiczna metoda syntezy perowskitów otwiera drogę do szerszego ich wykorzystania praktycznego, a także stanowi dogodną platformę do implementacji przemysłowej produkcji perowskitowych ogniw fotowoltaicznych oraz potencjalnego zastąpienia powszechnie dzisiaj stosowanych krzemowych urządzeń fotowoltaicznych.

„Nauka to fantastyczna przygoda a zwłaszcza, jak ma się przy sobie fantastycznych młodych ludzi. Ta nagroda to też efekt pracy ogromnej rzeszy studentów, doktorantów, postdoców. Ta nagroda jest również dla Was, to nasz wspólny wielki sukces (…)” – stwierdził prof. Lewiński, zwracając się do swoich współpracowników.

Prof. dr hab. Krzysztof Sachaz Instytutu Fizyki Teoretycznej Uniwersytetu Jagiellońskiego otrzymał Nagrodę FNP w obszarze nauk matematyczno-fizycznych i inżynierskich. Kapituła konkursu doceniła uczonego za sformułowanie teorii kryształów czasowych.

Obecnie grupa badawcza profesora Sachy rozwija czasotronikę, czyli pionierskie badania nad praktycznym wykorzystaniem kryształów czasowych. Być może będzie można z nich wytworzyć różnego typu elementy i urządzenia. Jednym z potencjalnych zastosowań kryształów czasowych może być komputer kwantowy.

“Dzięki otrzymaniu przed laty stypendium START, przyznawanego przez FNP młodym naukowcom, nastąpił przełomowy moment w mojej karierze naukowej, którą mogłem wtedy rozpocząć. Nagroda FNP to dopełnienie drogi, w której nieustanne towarzyszy mi Fundacja” – powiedział prof. Sacha.

Z kolei prof. dr hab. Marcin Wodziński z Katedry Judaistyki Uniwersytetu Wrocławskiego otrzymał nagrodę w obszarze nauk humanistycznych i społecznych za nowatorskie studia nad chasydyzmem, wyjaśniające rolę kultury, polityki i geografii w kształtowaniu tożsamości religijnych i relacji międzyetnicznych.

Historycy zajmujący się chasydyzmem tradycyjnie traktowali go jako wyłącznie ruch religijny. Prof. Wodziński przeformułował badania chasydyzmu, skupiając się na kwestiach płci, codzienności życia chasydzkiego, aktywności gospodarczej, politycznej czy kulturalnej oraz innych czynnikach, które były we wcześniejszych badaniach zaniedbywane.

„Dla mnie osobiście ta nagroda jest ważna m.in. dlatego, że przypomina o rzeczach najważniejszych, o tym, dlaczego jesteśmy w nauce. (…) Poznawanie jest wartością samą w sobie, nie ma nic piękniejszego niż pasja poznania, pięknie, gdy jej wyniki zostaną nagrodzone i docenione – podkreślił laureat, odbierając wyróżnienie.

„Mówimy często, że Nagrody FNP to są +polskie Noble+. Chciałabym byśmy postrzegali je jako coś więcej, to są wielkie polskie nagrody” – powiedziała podczas uroczystości na Zamku Królewskim w Warszawie marszałek Senatu Małgorzata Kidawa-Błońska. Dodała, że nauka, aby mogła się rozwijać, potrzebuje nakładów finansowych, ale też wolności prowadzenia badań oraz szacunku do naukowców.

Prezes FNP prof. Maciej Żylicz zwrócił uwagę na niedofinansowanie polskiej nauki. Jak mówił w Polsce na rok w przełożeniu na jednego mieszkańca na naukę przeznaczane jest 62 euro, średnia europejska to 200 euro, w Danii to 530 euro.

“Badania prowadzone na polskich uczelniach ekonomicznych pokazały jednak, że każda złotówka zainwestowana w polskie badania przynosi zwrot inwestycji od 8 do 13 złotych. Dlaczego społeczeństwo tego nie docenia?” – pytał prof. Żylicz.

Jego zdaniem, aby pojawiły się szanse na zmianę postrzegania polskiej nauki, sami naukowcy powinni inaczej mówić o nauce i swoich badaniach i komunikować je społeczeństwu, powinna również zmienić się edukacja studentów na rzecz kreatywności i przedsiębiorczości. Polska powinna też zmienić sposób finansowania nauki na bardziej projakościowy, ze znacznie większym finansowaniem Narodowego Centrum Nauki, które powinno być bazą nauk podstawowych, odkryć i wynalazków, kierowanych później komercjalizacji.

Nagrody FNP są przyznawane od 1992 r. Grono laureatów, łącznie z tegorocznymi zdobywcami nagrody, liczy już 121 osób. Wyróżnienie to jest nagrodą indywidualną, przyznawaną przez Radę Fundacji w drodze konkursu. Rada FNP pełni rolę kapituły konkursu i dokonuje wyboru laureatów na podstawie opinii niezależnych ekspertów i recenzentów, głównie z zagranicy – oceniających dorobek kandydatów. (PAP)

Nauka w Polsce, Ewelina Krajczyńska-Wujec

Czterej wybitni uczeni: dr hab. Sebastian Glatt, prof. Janusz Lewiński, prof. Krzysztof Sacha i prof. Marcin Wodziński – to tegoroczni laureaci Nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej. Nagrody przyznano po raz 33. Ich wysokość wzrosła – wynosi obecnie 250 tys. zł.

Nazwiska laureatów podała w komunikacie prasowym Fundacja na rzecz Nauki Polskiej (FNP).

Nagroda FNP jest przyznawana w czterech kategoriach za szczególne osiągnięcia i odkrycia naukowe, które przesuwają granice poznania i otwierają nowe perspektywy poznawcze, wnoszą wybitny wkład w postęp cywilizacyjny i kulturowy naszego kraju.

W obszarze nauk o życiu i o Ziemi nagrodę otrzymał dr hab. Sebastian Glatt z Małopolskiego Centrum Biotechnologii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Doceniono go za ustalenie struktury i funkcji kompleksu Elongator wpływającego na poprawność biosyntezy białka.

Wiadomo, że mutacje tego białkowego kompleksu występujące u ludzi są powiązane z różnymi chorobami neurorozwojowymi i neurodegeneracyjnymi (jak np. ataksja), a także z nowotworami (np. rakiem piersi). To czyni kompleks Elongator bardzo interesującym celem dla nowatorskich leków – wyjaśnia FNP.

Prof. dr hab. inż. Janusz Lewiński z Wydziału Chemicznego Politechniki Warszawskiej i Instytutu Chemii Fizycznej PAN otrzymał nagrodę w obszarze nauk chemicznych i o materiałach za opracowanie mechanochemicznych metod syntezy perowskitów poprawiających ich właściwości fotowoltaiczne.

“Nowa, mechanochemiczna metoda syntezy perowskitów otwiera drogę do szerszego ich wykorzystania praktycznego, a także stanowi dogodną platformę do implementacji przemysłowej produkcji perowskitowych ogniw fotowoltaicznych oraz potencjalnego zastąpienia powszechnie dzisiaj stosowanych krzemowych urządzeń fotowoltaicznych” – informuje fundacja.

Prof. dr hab. Krzysztof Sacha z Instytutu Fizyki Teoretycznej Uniwersytetu Jagiellońskiego otrzymał Nagrodę FNP w obszarze nauk matematyczno-fizycznych i inżynierskich. Kapituła konkursu doceniła uczonego za sformułowanie teorii kryształów czasowych.

Jak wyjaśniła fundacja, w 2015 roku prof. Krzysztof Sacha zaproponował inną ideę kryształu czasowego pokazując, że istnienie kwantowych struktur krystalicznych w czasie jest możliwe oraz że mogą one posiadać różne właściwości znane z fizyki ciała stałego, choć obserwowane w wymiarze czasowym. Obecnie grupa badawcza profesora Sachy rozwija czasotronikę, czyli pionierskie badania nad praktycznym wykorzystaniem kryształów czasowych. Być może będzie można z nich wytworzyć różnego typu elementy i urządzenia. Jednym z potencjalnych zastosowań kryształów czasowych może być komputer kwantowy.

Prof. dr hab. Marcin Wodziński z Katedry Judaistyki Uniwersytetu Wrocławskiego otrzymał nagrodę w obszarze nauk humanistycznych i społecznych za nowatorskie studia nad chasydyzmem, wyjaśniające rolę kultury, polityki i geografii w kształtowaniu tożsamości religijnych i relacji międzyetnicznych.

Historycy zajmujący się chasydyzmem tradycyjnie traktowali go jako wyłącznie ruch religijny. Prof. Marcin Wodziński przełamał to stereotypowe podejście, pokazując chasydyzm jako ruch religijno-społeczny, w którym niezwykle ważne są także kwestie etniczne, polityczne czy kulturowe. Przeformułował badania chasydyzmu, skupiając się na kwestiach płci, codzienności życia chasydzkiego, aktywności gospodarczej, politycznej czy kulturalnej oraz innych czynnikach, które były we wcześniejszych badaniach zaniedbywane.

Nagrody FNP są przyznawane od 1992 r. Grono laureatów, łącznie z tegorocznymi zdobywcami nagrody, liczy już 121 osób. Wyróżnienie to jest nagrodą indywidualną, przyznawaną przez Radę Fundacji w drodze konkursu. Rada FNP pełni rolę kapituły konkursu i dokonuje wyboru laureatów na podstawie opinii niezależnych ekspertów i recenzentów, głównie z zagranicy – oceniających dorobek kandydatów.

Uroczystość wręczenia nagród odbędzie się 4 grudnia br. i będzie transmitowana online. (PAP)

Kamila Łabno-Hajduk, Jacek Lewkowicz, Mateusz K. Hołda, Anna Jarząb i Daria Hemmerling – to zdobywcy tegorocznych Nagród Naukowych POLITYKI. Nazwiska laureatów ogłoszono w niedzielę podczas gali w redakcji tygodnika POLITYKA – poinformował w komunikacie tygodnik.

Do laureatów trafiły stypendia naukowe po 15 tys. zł. Nagrodą dodatkową dla nich jest wywiad na łamach tygodnika „Polityka”.

Jak podano w komunikacie, z blisko 500 zgłoszeń Kapituła Profesorska wyłoniła 15 tegorocznych finalistów i finalistek. Następnie Kapituła Społeczna spośród tego grona wyłoniła pięciu laureatów Nagród Naukowych. Pozostała dziesiątka otrzymała nagrody finałowe w wysokości 5 tys. zł.

W tym roku nagrody przyznano po raz 24.

W naukach humanistycznych zwyciężyła dr Kamila Łabno-Hajduk – Instytut Historii i Archiwistyki Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie. Głównym obszarem jej zainteresowań naukowych jest polska emigracja w XX w., w tym wydobywanie z zapomnienia życiorysów wybitnych kobiet, które zdecydowały się wyjechać na stałe z kraju. Za swoje najważniejsze dotychczasowe osiągnięcie zawodowe uważa książkę „Zofia Hertz. Życie na miarę »Kultury«”. Dr Łabno-Hajduk angażuje się też w działalność popularnonaukową dotyczącą edukacji historycznej w Europie Wschodniej. Koordynowała funkcjonowanie międzynarodowego zespołu nauczycieli z Białorusi, Ukrainy, Niemiec, Polski i Rosji, który pracował m.in. nad scenariuszami lekcji dotyczących II wojny światowej.

W naukach społecznych zwyciężył dr. mult. hab. Jacek Lewkowicz z Wydziału Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego. Jak napisano w komunikacie, w nowatorski sposób łączy ekonomię z prawem (tytuły magistra oraz stopnie doktora obu tych dziedzin uzyskał na UW) i innymi naukami społecznymi. Wykorzystuje zaawansowane metody statystyczne, ekonometryczne i techniki uczenia maszynowego (sztuczna inteligencja) do badania regulacji i instytucji społecznych. Bada m.in. wpływ pandemii COVID-19 na stabilność systemów demokratycznych czy rolę populizmu w procesach politycznych. Jego analizy pomagają określić, jak nagłe kryzysy mogą wpływać na funkcjonowanie całego systemu społeczno-gospodarczego.

W dziedzinie nauki o życiu laureatem został prof. dr hab. n. med. i n. o zdr. Mateusz K. Hołda (Uniwersytet Jagielloński – Collegium Medicum). Profesor pracuje w Katedrze Anatomii, ale również w Oddziale Szybkiej Diagnostyki Krakowskiego Szpitala Specjalistycznego im. Św. Jana Pawła II i w poradni kardiologicznej. Jest lekarzem, naukowcem, nauczycielem akademickim oraz kadriomorfologiem zajmującym się poznawaniem i opisywaniem budowy układu sercowo-naczyniowego. Już w trakcie studiów utworzył zespół badawczy HEART (Heart Embryology and Anatomy Research Team), który stał się światowym liderem w tej dziedzinie. Opracowana przez zespół prof. Hołdy tzw. mapa serca przyczynia się do bezpieczniejszego i mniej inwazyjnego wykonywania interwencji sercowo-naczyniowych. Na co dzień prof. Hołda pracuje wśród chorych, diagnozując i lecząc choroby układu krążenia.

W naukach ścisłych najlepsza okazała się dr inż. Anna Jarząb z Instytutu Immunologii i Terapii Doświadczalnej im. Hirszfelda PAN we Wrocławiu. Jest adiunktem w Zakładzie Immunologii Chorób Zakaźnych. Zajmuje się poznawaniem struktury i funkcji białek z wykorzystaniem proteomiki oraz technik immunoenzymatycznych. Jej największym osiągnięciem jest stworzenie usystematyzowanej bazy danych o termicznej labilności tysięcy białek z organizmów należących do różnych gatunków: od bakterii, grzybów i roślin po zwierzęta, w tym człowieka. Drugim ważnym tematem jej badań są szczepionki peptydowe – zwłaszcza przeciwko czerwonce, czyli chorobie zakaźnej przewodu pokarmowego.

W naukach technicznych laureatką została dr inż. Daria Hemmerling z Wydziału Elektrotechniki, Automatyki, Informatyki i Inżynierii Biomedycznej na Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Jest adiunktką na Wydziale Elektrotechniki, Automatyki, Informatyki i Inżynierii Biomedycznej. Pracuje w Katedrze Metrologii i Elektroniki, zajmując się inżynierią biomedyczną oraz biocybernetyką. Skupia się głównie na rozpoznawaniu biomarkerów głosowych, mogących mieć znaczenie w wykrywaniu i monitorowaniu leczenia chorób neurodegeneracyjnych (np. Parkinsona lub Alzheimera). Pracuje również nad wykrywaniem niewydolności serca na podstawie analizy twarzy i głosu.

Nagrody finałowe w ramach Nagród Naukowych POLITYKI otrzymali:

– dr Ewa Górska z Wydziału Prawa, Administracji i Ekonomii oraz Inkubatora Doskonałości Naukowej – centrum Digital Justice na Uniwersytecie Wrocławskim,

– dr Justyna Kajta z Instytutu Nauk Społecznych Uniwersytetu SWPS w Warszawie,

– dr Klaudia Kaniewska z Wydziału Chemii Uniwersytetu Warszawskiego,

– dr Adam Karczmarz z Uniwersytetu Warszawskiego i IDEAS NCBR,

– dr Iwona Nowakowska z Instytutu Psychologii Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie,

– dr Piotr Sadzik z Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego,

– mgr Maciej Tarnowski z Wydziału Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego,

– dr Ireneusz Stolarek z Instytutu Chemii Bioorganicznej Polskiej Akademii Nauk,

– dr inż. arch. Małgorzata Telesińska z Wydziału Architektury Politechniki Wrocławskiej,

– dr n. med. Krzysztof Maria Wilczyński z Wydziału Nauk Medycznych Śląskiego Uniwersytetu Medycznego.

Fundacja Tygodnika „Polityka” od 2001 r. prowadzi program stypendialny skierowany do młodych naukowców „Zostańcie z nami!” – od 2011 r. pod nazwą Nagrody Naukowe. Poprzez akcję prowadzoną na łamach „Polityki” promowany jest wartościowy wzór kariery i osiągnięcia naukowe młodych ludzi nauki w Polsce.

Więcej o tegorocznych laureatach i finalistach tu.

Nauka w Polsce