Autor: Piotr Zieliński

Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego przejęło nadzór nad Narodowym Centrum Badań i Rozwoju. Dziś weszła w życie ustawa w tej sprawie. O perspektywie rozwoju instytucji mówili podczas konferencji prasowej minister Dariusz Wieczorek oraz wiceminister Marek Gzik.

Nowy dyrektor NCBR

Pierwszą decyzją ministra było odwołanie dotychczasowego dyrektora Narodowego Centrum Badań i Rozwoju i powołanie nowego. Szef MNiSW Dariusz Wieczorek powołał na to stanowisko prof. Jerzego Małachowskiego, dziekana Wydziału Inżynierii Mechanicznej Wojskowej Akademii Technicznej.

Prof. dr hab. inż. Jerzy Małachowski specjalizuje się w takich dziedzinach, jak metody komputerowe mechaniki, inżynieria biomedyczna, inżynieria obliczeniowa. Był uczestnikiem – jako kierownik lub wykonawca – licznych projektów krajowych i międzynarodowych ukierunkowanych na rozwój i wdrożenia. Jest autorem lub współautorem ok. 600 publikacji. Jest także współtwórcą licznych wdrożeń wyników badań o charakterze przemysłowym oraz zgłoszeń patentowych. 

– Dziękuję za zaufanie. Kierowanie taką instytucją to duża odpowiedzialność. Obiecuję poddać analizie wszystkie procesy, które aktualnie biegną pod takim kątem, aby NCBR miało na uwadze przede wszystkim naukę, podmioty naukowe, instytuty, uczelnie, aby brały one udział w rozwoju i wdrażaniu nowych technologii. Środki, które służą rozwojowi kapitału ludzkiego, mają służyć także rozwojowi gospodarczemu Polski – mówił prof. Jerzy Małachowski.

Współpraca nauki i biznesu

Głównym zadaniem NCBR jest wspieranie nauki i biznesu, przy jednoczesnym zacieśnianiu współpracy pomiędzy tymi dwoma obszarami. Szef resortu nauki mówił podczas spotkania m.in. o konieczności wzmocnienia potencjału centrum oraz jak najlepszym wykorzystaniu instytucji do rozwoju polskiej nauki i gospodarki. 

– Dzisiaj weszła w życie ustawa, która przywraca Ministerstwu Nauki i Szkolnictwa Wyższego nadzór i kontrolę nad Narodowym Centrum Badań i Rozwoju. To nas bardzo cieszy, bo NCBR to instrument, który ma łączyć polską naukę z polskim przemysłem. Ma wdrażać również efekty pracy polskich naukowców, instytutów i wyższych uczelni. Jest to dla nas bardzo ważna instytucja, również ze względu na rozwój gospodarczy Polski.

Minister nauki wspomniał także o podjęciu działań zmierzających do odbudowania i przywrócenia znaczenia NCBR. – Nad tą instytucją ciążą poważne zarzuty. Zdajemy sobie sprawę, że instytucja będzie wymagała pełnej reorganizacji oraz przywrócenia wiarygodności i uczciwości – dodał minister Dariusz Wieczorek.

NCBR dla rozwoju Polski

O znaczeniu NCBR dla polskiej nauki mówił również wiceminister nauki Marek Gzik. Zapewnił także o ministerialnym wsparciu dla działań instytucji. – Narodowe Centrum Badań i Rozwoju to ważna instytucja dla realizacji polityki naukowej państwa. Musimy przywrócić zarówno jej rangę, jak i prestiż. W ostatnich latach nastąpił odpływ merytorycznych ekspertów. Przypuszczalnie ucierpiała też na tym merytoryka. Wydatkujemy znaczne środki finansowe. Zależy nam na tym, by trafiały one na realizację projektów, które będą impulsem rozwoju naszej gospodarki i rozwoju naszego kraju. 

Najważniejsze zmiany ustawowe

W okresie od 1 sierpnia 2022 roku do 6 marca 2024 roku nadzór nad Narodowym Centrum Badań i Rozwoju sprawował minister właściwy do spraw rozwoju regionalnego. Po półtorarocznej przerwie centrum powróciło pod nadzór Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Nastąpiło to w efekcie wejścia w życie Ustawy z dnia 26 stycznia 2024 o zmianie ustawy o NCBR oraz ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce.  

Ustawa wprowadza m.in. następujące zmiany:

• Powoływanie przez NCBR spółek prawa handlowego i uczestniczenia w takich spółkach w celu realizacji zadań ustawowych będzie wymagało uprzedniej zgody ministra.
• Inwestycje związane z obsługą realizacji zadań przez NCBR oraz bieżąca działalność centrum będą finansowane przez ministra ds. nauki i szkolnictwa wyższego.
• Minister do spraw rozwoju regionalnego zachowa prawo do wskazywania członka Rady Narodowego Centrum Badań i Rozwoju. Inne prawa i obowiązki zostaną przeniesione na ministra właściwego ds. nauki i szkolnictwa wyższego.
• Dyrektor NCBiR oraz członek Komitetu Sterującego do spraw badań naukowych i prac rozwojowych w obszarze bezpieczeństwa i obronności państwa będą pełnili swoje funkcje do końca kadencji, jeżeli w terminie dwóch miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy nie zostaną odwołani przez ministra właściwego ds. nauki i szkolnictwa wyższego.
• Pracownicy urzędu obsługującego NCBR staną się na mocy ustawy pracownikami urzędu obsługującego ministra nauki i szkolnictwa wyższego.

Narodowe Centrum Badań i Rozwoju

NCBR zostało powołane w 2007 r. jako jednostka realizująca zadania z zakresu polityki naukowej, naukowo-technicznej i innowacyjnej państwa. W momencie powstania było pierwszą jednostką tego typu, stworzoną jako przestrzeń dialogu między środowiskiem nauki i biznesu. 

Obecnie jest to największy ośrodek finansujący rozwój prac badawczo-rozwojowych w Europie Środkowo-Wschodniej.

Głównym celem działalności NCBR jest wspieranie konkurencyjności polskiej gospodarki, dzięki wdrażaniu na rynku komercyjnym wyników badań naukowych. Centrum dba o to, żeby owoce pracy naukowców realnie wzmacniały innowacyjność gospodarki.

Od początku działalności instytucja przeznaczyła ponad 50 mld zł na badania, które codziennie przyczyniają się do poprawy jakości życia milionów Polaków.

Prof. dr hab. Zbigniew Krasiński został wybrany na rektora Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu na kadencję 2024-2028.

W głosowaniu Kolegium Elektorów, które odbyło się 27 lutego, prof. Krasiński zdobył zdecydowaną większość głosów. „Z obecnych 99 elektorów poparcie dla nowego Rektora wyraziło 96 osób, zaś na kontrkandydata, prof. dr. hab. Jarosława Walkowiaka, oddano 2 głosy. Dodatkowo odnotowano 1 głos wstrzymujący się” – podała uczelnia w komunikacie na stronie internetowej.

Będzie to pierwsza kadencja prof. Zbigniewa Krasińskiego na stanowisku rektora – wcześniej pełnił on funkcję prorektora ds. klinicznych i współpracy z regionem oraz był kierownikiem Kliniki Chirurgii Naczyniowej, Wewnątrznaczyniowej, Angiologii i Flebologii UMP.

„Moje zwycięstwo traktuję jako zobowiązanie wobec społeczności UMP. Zawarłem je w 10-tce wyborczej, czyli kluczowych dla rozwoju uczelni celach, ale i wyzwaniach budowania prawdziwie akademickiej społeczności – powiedział rektor-elekt, cytowany w komunikacie. – Zależy mi niezmiernie na rozwoju nauki, podnoszeniu jakości dydaktyki oraz tworzeniu uczelni przyjaznej dla każdego z jej pracowników i studentów. Nie bez powodu w swoim programie tyle miejsca poświęciłem ideom work-life balance i study-life balance”.

Prof. Zbigniew Krasiński zapowiedział w programie wyborczym m.in. opracowanie jasnych kryteriów awansu oraz wyboru ścieżki rozwoju zawodowego, a także wzmocnienie roli wydziałów jako podstawowych struktur integrujących społeczność uniwersytecką oraz jasny podział kompetencji i uprawnień.

„Choć do objęcia zaszczytnej funkcji pozostaje jeszcze kilka miesięcy, już teraz chcę rozpocząć przygotowania do realizacji założeń programowych. Nie zrobię tego bez pracowników i studentów. Dziękuję za wszelkie sugestie i pytania podczas spotkań wyborczych. Będę chciał kontynuować ten dialog na naszej uczelni jeszcze przed nowym rokiem akademickim. Głęboko wierzę w to, że Uniwersytet to MY” – dodał prof. Krasiński.

Nowy rektor zastąpi na stanowisku prof. Andrzeja Tykarskiego, który kończy drugą kadencję.

Prof. Krasiński (ur. w 1968 r.) jest chirurgiem. W 1993 r. ukończył studia medyczne w Akademii Medycznej im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu (obecnie UMP). W 2000 r. obronił pracę doktorską pt. „Badania nad patogenezą żylaków pierwotnych kończyn dolnych”. W 2008 r. uzyskał tytuł doktora habilitowanego – na podstawie pracy pt. „Badania struktury i właściwości mechanicznych żył kończyn dolnych używanych jako materiał do rekonstrukcji tętnic”. Od 2011 r. jest profesorem nauk medycznych.

Od 1993 r. pracuje w Klinice Chirurgii Ogólnej i Naczyń AM w Poznaniu. Ukończył specjalizację II stopnia z zakresu chirurgii ogólnej, specjalizację z chirurgii naczyniowej, transplantologii klinicznej i angiologii.

W latach 2008–2012 pełnił funkcję prodziekana ds. nauki i stopni naukowych Wydziału Lekarskiego II UM w Poznaniu. W latach 2012–2020 był dziekanem tego wydziału, natomiast od 2020 r. jest prorektorem ds. klinicznych i współpracy z regionem.

Jest autorem prawie 400 publikacji. Jego zainteresowania naukowe obejmują patologię żył kończyn dolnych oraz malformacje naczyniowe; zajmuje się również zagadnieniami związanymi z żylną chorobą zakrzepowo-zatorową w przebiegu choroby nowotworowej, zwężeniami tętnic szyjnych oraz zakażeniami protez naczyniowych.

Jest członkiem Towarzystwa Chirurgów Polskich, Polskiego i Europejskiego Towarzystwa Chirurgii Naczyniowej, Polskiego Towarzystwa Flebologicznego, Polskiego Towarzystwa Angiologicznego, European Association for Transluminal Surgery. (PAP)

Nauka w Polsce

Prof. Jerzy Lis – specjalista w dziedzinie inżynierii materiałowej i technologii chemicznej, rektor Akademii Górniczo-Hutniczej, otrzymał tytuł Diamentowego Inżyniera „Przeglądu Technicznego”. Redakcja przyznała też tytuły Złotych i Srebrnych Inżynierów.

Wśród laureatów są wynalazcy, autorzy innowacyjnych rozwiązań oraz projektów wprowadzających rewolucyjne zmiany w światowej nauce i technice m.in. w zakresie diagnostyki medycznej. O wyborze laureatów zadecydowali czytelnicy czasopisma Przegląd Techniczny, założonego w 1866 r. Nazwiska zwycięzców przedstawiono w poniedziałek w Warszawie.

„Współczesna inżynieria jest kluczem do przyszłości. Sztuczna inteligencja, robotyka, teleinformatyka, bioinżynieria, technologie kwantowe i kosmiczne to tylko przykłady obszarów wiedzy inżynierskiej, które bardzo szybko zmieniają nasz świat. Postęp cywilizacyjny zawdzięczamy niezwykłej wyobraźni i kreatywności twórców techniki. Każdy sprzęt użytkowany w naszym codziennym życiu jest także ich dziełem. Okazją do pokazania tych dokonań jest Światowy Dzień Inżynierii Zrównoważonego Rozwoju (World Engineering Day for Sustainable Development), powszechnie zwany Światowym Dniem Inżyniera, który obchodzimy 4 marca” – powiedziała Ewa Mańkiewicz-Cudny, prezes Federacji Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT.

Prof. Teofil Jesionowski, rektor Politechniki Poznańskiej powiedział podczas uroczystej gali, iż „żeby być dobrym inżynierem, trzeba być też humanistą”. Podkreślał, że niezwykle istotne jest wspieranie działalności kół naukowych, bo to właśnie tam młodzi ludzie uczą się pracy w grupie i wiedzą, jak łączyć różnego rodzaju kompetencje.

„Kompetencje miękkie – o tym się mówi dużo, natomiast nadal wielu z nas zamyka się przed swoim komputerem i nie potrafi się komunikować, nie potrafi pracować w zespołach interdyscyplinarnych. Nowe pokolenie potrzebuje naszego wsparcia i wsparcia uczelni, żeby dyskutować, prezentować swoje rezultaty, rozwiązania, żeby poruszać się w świecie lokalnym i globalnym w różnych instytucjach. O językowych kompetencjach nawet nie będę wspominał” – mówił Jesionowski.

Zwrócił też uwagę na temat przywództwa i kształcenia w otoczeniu innej kultury i religii.

„Nie trzeba myśleć, że wszyscy będą liderami, ale chodzi o to, żeby dawali dobry przykład, również jeśli chodzi o pracę zespołową. Globalne kształcenie, to kształcenie w otoczeniu innej kultury i religii. Różny jest sposób wykorzystania inteligencji – ona wszędzie jest wspaniała, tylko każdy przekazuje ją nieco inaczej” – podkreślił.

Tytuł Złotych Inżynierów 2023 otrzymało sześć osób. W kategorii KONSTRUKCJE jest to inż. Henryk Bukalski – mechanik w specjalności przyrządy mechaniki precyzyjnej; w kategorii INNOWACJE – mgr inż. Małgorzata Dulewicz, specjalistka w dziedzinie zarządzania i inżynieria produkcji, psychologii oraz ekonomii. W kategorii INFRASTRUKTURA nagrodę dostał mgr inż. Grzegorz Kędzierski, współwłaściciel i prezes zarządu Przedsiębiorstwa Robót Inżynieryjnych DIAG-MOST Sp. z o.o oraz Centralnego Laboratorium Drogowo Kolejowego Sp.z o.o; w kategorii NAUKA – prof. dr hab. inż. Leszek Kiełtyka, energoelektronik, profesor Politechniki Częstochowskiej, prezes ZG Towarzystwa Naukowego Organizacji i Kierownictwa, rzeczoznawca SEP. W kategorii ZARZĄDZANIE nagrodzono prof. dr hab. inż. Leszka Rafalskiego, inżyniera budownictwa, b. dyrektora w IBDiM i przewodniczącego Rady Głównej Instytutów Badawczych oraz prezesa Akademii Inżynierskiej w Polsce; a w kategorii MENEDŻER – mgr inż. Ryszarda Trykosko, inżyniera budownictwa, wiceprezesa zarządu NDI S.A., założyciela Pomorskiej Okręgowej Izby Inż. Budowlanej.

Tytuł Srebrnych Inżynierów 2023 otrzymali: mgr inż. Teresa Bilińska – inżynier sanitarny, specjalistka w dziedzinie wentylacji i klimatyzacji, instalacji gazowych, kanalizacji, wody oraz sieci zewnętrznych (w kategorii INNOWACJE); dr hab. inż. Eugeniusz Turyk – specjalista w zakresie spawalnictwa, związany z Łukasiewicz–GIT, absolwent Politechniki Kijowskiej (w kategorii NAUKA); mgr inż. Kazimierz Ruszniak – mechanik, energetyk, współzałożyciel i wieloletni szef firmy Energoremont Sp. z o. o. (kategoria ENERGETYKA); mgr inż. Waldemar Rudowski – absolwent Politechniki Warszawskiej i SGGW, przewodniczący Zarządu Krajowego Związku Spółek Wodnych oraz dyrektor Biura Wykonawczego tych związków (kategoria INFRASTRUKTURA); mgr inż. Łukasz Pytlarczyk – elektronik, który zajmuje się zagadnieniami związanymi z biotechnologią i medycyną, pracuje w firmie Medisensonic SA. (w kategorii TECHNIKA MEDYCZNA) oraz dr inż. Dariusz Raczkowski – mechanik, wieloletni prezes Oddziału Warszawskiego SIMP, inicjator Warszawskich Dni Techniki i koordynator Mazowieckich Dni Techniki, członek Honorowy SIMP (w kategorii DZIAŁACZ STOWARZYSZENIOWY).

Wyróżnienia otrzymali Dagmara Pastuszak, Przemysław Polechoński i Ryszard Piotr Kowski.

Tytuł Młodego Inżyniera otrzymali dr inż. Daria Kepsu, mgr inż. Adam Szymański, dr inż. Anna Zielińska i mgr inż. Łukasz Żrodowski.

Inżynierami 30-lecia zostali natomiast prof. dr inż. Andrzej Targowski, prof. dr hab. inż. Ryszard Tadeusiewicz, mgr inż. Waldemar Pawlak i inż. Dariusz Kruk.

Nagrody przyznano 4 marca, w dniu Światowego Dnia Inżyniera, obchodzonego tym razem pod hasłem „Inżynierskie rozwiązania dla zrównoważonego świata”. Krajowe obchody Dnia Inżyniera zorganizowała Federacja Stowarzyszeń Naukowo Technicznych NOT, która połączyła to wydarzenie z jubileuszem 30. edycji plebiscytu Przeglądu Technicznego o tytuł Złotego Inżyniera. (PAP)

Nauka w Polsce, Urszula Kaczorowska