Autor: Piotr Zieliński

Podobnie jak ludzie, ChatGPT i Gemini AI mają swoje własne, charakterystyczne style pisania – wynika z polskich badań, których wyniki opublikował w środę „Scientific American”. Autorką jest dr Karolina Rudnicka z Uniwersytetu Gdańskiego.

„Styl to człowiek” to polskie tłumaczenie francuskiego „Le style c’est l’homme”. Uważa się, że słowa te wypowiedział Georges-Louis Leclerc, hrabia de Buffon, w swoim przemówieniu inauguracyjnym „Discours sur le style” w 1753 roku. Najwyraźniej także sztuczna inteligencja może mieć własny styl.

Badania nad stylem chatbotów przeprowadziła dr Karolina Rudnicka, która jest językoznawczynią na Uniwersytecie Gdańskim. Zajmuje się badaniem zmienności i zmian języka, zwłaszcza pod wpływem nowych technologii i na przestrzeni czasu.

Lingwiści wiedzą, że każda osoba ma odrębny sposób wyrażania siebie, zależny od języka ojczystego, wieku, płci, wykształcenia i innych czynników. Ten indywidualny styl wypowiedzi nazywany jest „idiolektem”. To koncepcja podobna do dialektu, który jest odmianą języka używanego przez społeczność, ale znacznie węższa.

Idiolekty są przydatne w lingwistyce kryminalistycznej – podczas przesłuchań podejrzanych, przypisywania autorstwa dokumentom i wiadomościom tekstowym, sprawdzania pochodzenia osób ubiegających się o azyl, wykrywania plagiatów. Coraz więcej osób, w tym nauczyciele, martwi się, że modele językowe są wykorzystywane przez studentów ze szkodą dla ich edukacji — na przykład poprzez zlecanie zadań pisemnych ChatGPT.

Dr Rudnicka postanowiła przeanalizować język ChatGPT, Gemini i Copilota, aby dowiedzieć się, czy mają swój idiolekt.

Badania wykazały, że ChatGPT ma tendencję do faworyzowania standardowej gramatyki i wyrażeń akademickich, unikając slangu lub kolokwializmów. W porównaniu z tekstami pisanymi przez ludzi, ma tendencję do nadużywania nieco bardziej wyrafinowanych czasowników i przymiotników.

Autorka przeanalizowała zestaw danych skompilowany przez informatyka Muhammada Naveeda, który zawiera setki krótkich tekstów na temat cukrzycy napisanych przez ChatGPT i Gemini. Teksty mają praktycznie taki sam rozmiar, a więc można ich używać do porównywania i analizowania wydajności obu modeli AI „w generowaniu informacyjnych i spójnych treści na temat medyczny”.

Jednym z popularnych sposobów przypisywania autorstwa jest metoda Delta, wprowadzona w 2001 r. przez Johna Burrowsa. Porównuje częstość występowania słów powszechnie używanych w tekstach: słów, które służą do wyrażania relacji z innymi słowami — kategoria obejmująca „i”, „to”, „z”, „ten”, „że” i „dla”; a także słów treści – takich jak „glukoza” lub „cukier”.

W ten sposób metoda Delta wychwytuje cechy, które zależą od idiolektów ich autorów. W szczególności generuje liczby mierzące „odległości” językowe między badanym tekstem a tekstami typowymi dla danego autora. Im mniejsza odległość, która zazwyczaj jest nieco poniżej lub powyżej 1, tym większe prawdopodobieństwo, że autor jest ten sam.

Jak się okazało, losowa próbka 10 proc. tekstów na temat cukrzycy wygenerowana przez ChatGPT ma odległość 0,92 do całego zestawu danych ChatGPT na temat cukrzycy i odległość 1,49 do całego zestawu danych Gemini. Podobnie losowa próbka 10 proc. tekstów Gemini ma odległość 0,84 do Gemini i 1,45 do ChatGPT. W obu przypadkach autorstwo okazuje się dość jasne, co wskazuje, że modele obu narzędzi mają różne style pisania – na przykład jeden woli pisać o „cukrze”, drugi o „glukozie”.

Aby lepiej zrozumieć te style, można wybrać charakterystyczne słowa w grupach po 3 na temat cukrzycy. Takie kombinacje nazywane są „trigramami”. Widząc, które trigramy są używane najczęściej, można wyczuć unikatowy sposób łączenia słów. Dr Rudnicka wyodrębniła i porównała 20 najczęściej występujących trigramów dla ChatGPT i Gemini.

Trigramy ChatGPT w tych tekstach sugerują bardziej formalny, kliniczny i akademicki idiolekt, z frazami takimi jak „osoby z cukrzycą”, „poziomy glukozy we krwi”, „rozwój”, „charakteryzowany przez podwyższony” i „zwiększone ryzyko”. Z kolei trigramy Gemini są bardziej konwersacyjne i wyjaśniające, z frazami takimi jak „sposób na”, „kaskada”, „nie jest”, „wysoki poziom cukru we krwi” i „kontrola poziomu cukru we krwi”.

Gemini używa formalnej frazy „poziomy glukozy we krwi” tylko raz w całym zestawie danych — więc zna tę frazę, ale wydaje się jej unikać. Z kolei „wysoki poziom cukru we krwi” pojawia się tylko 25 razy w odpowiedziach ChatGPT w porównaniu do 158 razy w odpowiedziach Gemini. ChatGPT używa słowa „glukoza” ponad dwa razy częściej niż „cukier”, podczas gdy Gemini robi dokładnie odwrotnie: pisze „cukier” ponad dwa razy częściej niż „glukoza”. Wybór słów takich jak „cukier” zamiast „glukoza” wskazuje na preferencję dla prostego, przystępnego języka.

Dlaczego LLM rozwijają idiolekty? Być może chodzi o wybieranie najmniej wymagającego sposobu wykonania danego zadania. Gdy słowo lub fraza stanie się częścią ich repertuaru językowego podczas szkolenia, modele mogą nadal go używać i łączyć z podobnymi wyrażeniami, podobnie jak ludzie mają ulubione słowa lub frazy, których używają z ponadprzeciętną częstotliwością w mowie lub piśmie.

Może to być także forma primingu (torowania) – jak w przypadku ludzi, którzy słyszą słowo, a następnie są bardziej skłonni go użyć. Być może każdy model w jakiś sposób ulega torowaniu pod wpływem słów, których używa wielokrotnie.

Fakt, że narzędzia oparte na LLM produkują różne idiolekty — które mogą się zmieniać i rozwijać w trakcie aktualizacji lub nowych wersji — ma znaczenie dla trwającej debaty na temat tego, jak daleko AI do osiągnięcia inteligencji na poziomie ludzkim. Ma to znaczenie, jeśli modele chatbotów nie tylko uśredniają lub odzwierciedlają swoje dane treningowe, ale rozwijają w tym procesie charakterystyczne nawyki leksykalne, gramatyczne lub składniowe, podobnie jak ludzie są kształtowani przez nasze doświadczenia.

Na razie wiedza, że LLM piszą w idiolektach może pomóc ustalić, czy esej lub artykuł został stworzony przez model, czy przez konkretną osobę — tak jak można rozpoznać wiadomość znajomego na czacie grupowym po jego charakterystycznym stylu.

Paweł Wernicki (PAP)

Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego (MNiSW) odwołał prof. Piotra Borka z funkcji rektora Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej (UKEN) w Krakowie. Uczelnia nie wyklucza odwołania od tej decyzji.

Procedurę odwołania prof. Borka MNiSW wszczęto we wrześniu ub. r. Resort zarzucił rektorowi „rażące lub uporczywe naruszania prawa” i powoływał się na art. 432 ust. 5 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce.

W środę MNiSW poinformowało PAP, że minister – po analizie i ocenie zebranego w sprawie materiału dowodowego – stwierdził, że działania „pana prof. Piotra Borka w kwestii przestrzegania praw pracowników zatrudnionych w UKEN w Krakowie, wobec których rektor jest pracodawcą, oraz w obszarze uprawnień związków zawodowych, stanowiły uporczywe i rażące naruszenie przepisów”. Chodzi przepisy Kodeksu pracy, związane z procedurą rozwiązania umowy o pracę (np. wypowiedzenie umowy w czasie trwania urlopu pracownika) oraz o kwestie związane z wynagrodzeniami.

„Na razie nie komentujemy szczegółowo decyzji ministerstwa” – powiedział w środę PAP kierownik działu promocji UKEN Adam Gliksman. Póki co UKEN zamieścił krótkie oświadczenie na swojej stronie internetowej. Podkreślono w nim, że decyzja MNiSW „nie jest ostateczna i po analizie prawnej uzasadnienia odwołania zostaną podjęte prawem przewidziane działania”. Pod oświadczeniem podpisane jest kolegium rektorskie.

Prof. Borek, po wszczęciu procedury odwołania go, nie zgadzał się z wynikami analizy przedstawionej przez ówczesnego ministra nauki Dariusza Wieczorka i nie zamierzał rezygnować z funkcji. Zapowiadał również wykorzystanie wszelkich środków, by „chronić uniwersytet”. Podkreślał, że wszystkie decyzje związane z restrukturyzacją podejmował w związku „z tragiczną sytuacją”, w jakiej zastał uczelnię w 2020 r.

Rektor Borek ma w uczelni zarówno przeciwników, jak i zwolenników.

Przeciwnicy z Komisji Międzyzakładowej Ogólnopolskiego Związku Zawodowego „Inicjatywa Pracownicza” zarzucają mu zwolnienie w poprzedniej kadencji ponad 100 pracowników UKEN – w związku z tym przed sądem pracy toczą się sprawy, z których część już się zakończyła wyrokami na korzyść zwolnionych. Krytycy rektora uważają, że niektóre jego decyzje związane były z prawdopodobną uległością polityczną wobec Zjednoczonej Prawicy.

Zwolennicy profesora, skupieni w kolegium rektorskim, podkreślają, że kiedy uczelnia była w trudnej sytuacji materialnej, to restrukturyzacja przeprowadzona przez prof. Borka przyniosła efekty, m.in. w postaci pozyskania nowych funduszy, i dziś uczelnia ma stabilną sytuację finansową.

Prof. Piotr Borek 1 września zaczął pełnić drugą kadencję jako rektor UKEN. Był jedynym kandydatem na to stanowisko. Jego kontrkandydat dr hab. Piotr Trojański został wykluczony przez radę uczelni z powodu – jak uzasadniono – braku uzyskania wystarczającej liczby głosów do kwalifikacji do wyborów.

Piotr Borek jest historykiem literatury, profesorem nauk humanistycznych. Zanim został rektorem w 2020 r., był dziekanem Wydziału Nauk Humanistycznych, a jeszcze wcześniej dziekanem Wydziału Filologicznego i dyrektorem Instytutu Filologii Polskiej. W latach 2004–2016 kierował jedynymi w Polsce studiami podyplomowymi z zakresu romologii – Romowie w Polsce – historia, prawo, kultura, stereotypy etniczne. Jest członkiem Polskiej Akademii Nauk. Ma w dorobku ponad 200 publikacji. Za pracę doktorską „Ukraina w staropolskich diariuszach i pamiętnikach” otrzymał nagrodę Prezesa Rady Ministrów (2001).

Beata Kołodziej (PAP)

Prof. dr hab. Jacek Banaszkiewicz odebrał w czwartek z rąk marszałka województwa wielkopolskiego Marka Woźniaka Nagrodę Lednickiego Orła Piastowskiego. Wybitny mediewista został uhonorowany za całokształt pracy naukowej.

Uroczystość wręczenia Nagrody Lednickiego Orła Piastowskiego odbyła się w czwartek na Ostrowie Lednickim.

Prof. dr hab. Jacek Banaszkiewicz został uhonorowany za całokształt pracy naukowej. Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego w Poznaniu podkreślił w komunikacie, że praca naukowa prof. Banaszkiewicza „w nowatorski i interdyscyplinarny sposób przyczyniła się do głębszego zrozumienia piastowskiej tradycji oraz narracji legitymizujących władzę w średniowiecznej Polsce”.

„Dorobek naukowy profesora Banaszkiewicza obejmuje cztery książki, liczne artykuły naukowe, redakcje tomów zbiorowych oraz szeroko zakrojoną działalność popularyzatorską wykłady, udział w mediach oraz projekty edukacyjne. Jako wieloletni pracownik Instytutu Historii PAN i Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej odegrał również znaczącą rolę w kształceniu kolejnych pokoleń badaczy” – wskazano.

Nagroda Lednickiego Orła Piastowskiego to nagroda honorowa, ustanowiona przez Zarząd Województwa Wielkopolskiego, z inicjatywy Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy. Co roku przyznaje ją marszałek województwa wielkopolskiego za wybitne osiągnięcia w dziedzinie badań naukowych i upowszechniania wiedzy o roli dynastii piastowskiej w historii Polski i Europy oraz ochrony piastowskiego dziedzictwa kulturowego.

Od 2009 r. laureatami nagrody byli m.in. prof. dr hab. Gerard Labuda, prof. dr hab. Henryk Samsonowicz, prof. Hanna Kóčka-Krenz. (PAP)

Zespół studentek Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach zdobył pierwsze miejsce w światowym finale konkursu Odyssey of the Mind, który odbył się w dniach 21–24 maja na Michigan State University w East Lansing (USA) – poinformowała w czwartek uczelnia.

Reprezentujące Uniwersytet Śląski Sara Piątek, Barbara Górecka, Monika Ziętek, Julia Stachura, Natalia Uchyła oraz Julia Dziadek pokonały zespoły z całego świata, prezentując rozwiązanie problemu długoterminowego pod tytułem „AstronOMical Odyssey!” w kategorii Performance. Opiekę merytoryczną nad zespołem sprawowały dr Magdalena Christ oraz mgr Klaudia Nowak.

Podczas konkursu studentki musiały także zmierzyć się z problemem spontanicznym, którego treść poznawały tuż przed występem. Wysoka punktacja i doskonały występ zapewniły im zwycięstwo w IV kategorii wiekowej w piątym problemie długoterminowym.

Konkurs Odyssey of the Mind to nie tylko rywalizacja intelektualna, ale także platforma do rozwijania umiejętności, takich jak współpraca, komunikacja i myślenie krytyczne. Udział w wydarzeniu umożliwia również nawiązanie międzynarodowych kontaktów oraz wymianę doświadczeń z uczestnikami z całego świata. (PAP)

Zespół studentek „Elektryczki” z Politechniki Łódzkiej pokonał ponad 300 drużyn z całej Polski i sięgnął po zwycięstwo w finale Akademickich Mistrzostw Menedżerskich 2025, które są jedną z największych symulacyjnych rywalizacji biznesowych dla studentów w kraju.

O sukcesie studentek: Elizy Kwiatkowskiej, Agnieszki Marjańskiej i Beaty Kobackiej, które we współzawodnictwie wystąpiły jako zespół „Elektryczki” i pozostają pod naukowo-dydaktyczną opieką dr inż. Agnieszki Pietras z Wydziału Organizacji i Zarządzania PŁ poinformowała w poniedziałek rzeczniczka PŁ dr inż. Ewa Chojnacka.

Akademickie Mistrzostwa Menedżerskie 2025 to najbardziej zaawansowany konkurs edukacyjno-biznesowy w kraju, oparty na realistycznych symulacjach zarządzania firmą. Przez sześć tygodni uczestnicy podejmowali decyzje w warunkach odzwierciedlających działanie prawdziwego rynku. W finale, pod presją czasu i w otoczeniu rywali, zarządzali wirtualną agencją interaktywną, podejmując decyzje w warunkach symulowanego rynku.

„Rywalizacja objęła 900 studentów ze 108 uczelni z całej Polski. Liczyły się wiedza, refleks, współpraca i odporność na stres. Studentki PŁ pokazały pełen profesjonalizm i sięgnęły po tytuł mistrzyń Polski” – podkreśliła rzeczniczka.

Symulacje menedżerskie, na których oparty był konkurs, zostały opracowane przez firmę Revas – Business Simulation Games i są również wykorzystywane na zajęciach w Politechnice Łódzkiej. Dzięki temu studenci uczelni mogą zdobywać praktyczne umiejętności w bezpiecznym, realistycznym środowisku. (PAP)